“Wat is eigenlijk het verschil tussen de journalist en de schrijver?” vroeg mijn dierbare vriendin M. me. Een goede vraag waar ik een tijdje over heb zitten mijmeren. Ik ken immers beide schrijfvormen: ‘vroeger’, toen ik nog freelance journalist was, voelde ik me journalist. Nu de journalistiek zo goed als opgeheven is als beroep voel ik me meer schrijver, en nog meer schrijfcoach.

Journalistiek schrijven

Het effect van journalistiek schrijven en schrijven als schrijver is hetzelfde: er ontstaat een tekst, een stukkie om te lezen. Maar het schrijfproces is
anders, al is dat uiteindelijk misschien maar een kwestie van accenten.
Een journalist schrijft als een stofzuiger. Hij zuigt informatie, meningen, visie, gebeurtenissen op, filtert die, mengt ze met z’n eigen visie en ervaring (vaak onbewust, zodat de mythe van objectiviteit in stand blijft) en geeft het dan door aan de rest van de wereld.

Creatief schrijven

Een schrijver geeft zijn of haar eigen visie en ervaring weer, al zitten daar (vaak onbewust, zodat de mythe van de creatieve geest in stand blijft) veel invloeden in van buitenaf: meningen, visie en zelfs hele theorieën van anderen die hij zich zo eigen heeft gemaakt dat hij helemaal niet meer weet dat ze niet bij hem begonnen zijn.

Schrijven met hoofd, hart, buik en voeten

De journalist is aan te spreken op een juiste weergave van de woorden van anderen of de weergave van gebeurtenissen. De schrijver is aan te spreken op originaliteit en creativiteit. De journalist werkt over het algemeen vooral vanuit het hoofd: analyse, samenvatting, schiften van informatie.
De schrijver werkt over het algemeen vanuit de rest van het lijf: hoofd, hart, buik (cognitie, emoties, ervaringen) en zal zich dus meer schepper voelen terwijl de journalist zich meer waarnemer of tolk zal voelen.

Inspiratie

Maar er is een groot verschil dat niet meetbaar of zichtbaar is.
Inspiratie. Als de journalist geïnspireerd wordt, een vlammend onverwacht idee krijgt, een ingeving voor een fantastische gedachtesprong of een droombeeld ziet rond zijn onderwerp, dan zal hij daar anders mee omgaan dan de schrijver. De journalist zal in de meeste gevallen de ingeving negeren omdat het niet valt binnen de kaders van zijn opdracht. De goede journalist met tijd gaat ‘er achteraan’. Die zoekt uit of er ergens in wereldse begrippen (statistieken, archieven, citaten van anderen) bewijzen te vinden zijn voor zijn ingeving.
De schrijver zal in de meeste gevallen de ingeving noteren en er een paar pagina’s hardop over blijven doormijmeren, misschien zelfs wel met een hele nieuwe gedachte tot gevolg. De goede schrijver gaat er vervolgens trouwens ook achteraan. Is het waar? Is het bewijsbaar? Zit hij op een nieuw spoor? Schrijft zijn verhaal zichzelf een heel onverwachte nieuwe kant op?

Had ik gezegd dat er een groot verschil is tussen journalistiek schrijven en anders schrijven? Hm. Wat denk jij?